Chloronikotynoidy w zwalczaniu stonki ziemniaczanej

Stonka ziemniaczana jest wyjątkowo płodnym i żarłocznym szkodnikiem. Straty w uprawie ziemniaka powodowane są nie tylko przez osobniki dorosłe, ale także i larwy, które po okresie intensywnego żerowania samic pojawią się na plantacji. Żerując na roślinie ziemniaka stonka niszczy jej powierzchnię asymilacyjną niekorzystnie wpływając zarówno na wielkość plonu, jak i jego jakość. Aby zminimalizować szkody wyrządzane przez owady dorosłe i ograniczyć liczebność larw należy kilka dni po pojawieniu się chrząszczy, tuż przed złożeniem jaj przez samice, wykonać zabieg insektycydem. Stosowanie insektycydów, jest jak dotychczas jedyną skuteczną metodą zwalczania stonki ziemniaczanej. W niektórych latach czasami występowała konieczność wykonania trzech zabiegów: Być może w tym roku nie będzie potrzeby tak intensywnej ochrony przed stonką, niemniej jednak jeden zabieg może okazać się niezbędny, przede wszystkim na larwy powodujące największe zniszczenie części asymilacyjnej ziemniaka. Preparaty z grupy pyretroidów, przestają być skutecznym narzędziem w walce ze stonką, głównie ze względu na wykształcenie przez owady silnej odporności na te związki. Wieloletnie stosowanie insektycydów z tej samej grupy chemicznej prowadzi do wykształcenia u stonki pewnego stopnia tolerancji na te środki. Skuteczna ochrona plantacji ziemniaka wymaga więc przemyślanych decyzji co do wyboru efektywnych insektycydów. Szczególną rolę w rozwiązywaniu problemów ograniczenia populacji stonki ziemniaczanej oraz interwencyjnego zwalczania masowego nalotu szkodnika odgrywają obecnie insektycydy z nowych grup chemicznych, na przykład neonikotynoidów, do których należą chloronikotynoidy. Preparaty te po zastosowaniu na rośliny ziemniaka bardzo szybko wnikają w głąb  rośliny.  Wewnątrz chloronikotynoidy przemieszczają się układowo wraz z wodą i solami mineralnymi, głównie do młodych łodyg i liści. Na stonkę działają kontaktowo i żołądkowo, a efekty widać już  następnego dnia po wykonaniu oprysku.

Chloronikotynoidy mają inny mechanizm działania niż dotychczas stosowane insektycydy. Poza tym preparaty z tej grupy nie wykazują odporności krzyżowej z pyretroidami, karbaminianami oraz preparatami fosforoorganicznymi. Niskie dawki substancji aktywnej na 1 ha oraz nowoczesna formulacja tych insektycydów sprawiają, że preparaty te są mało szkodliwe dla ludzi i zwierząt. Chloronikotynoidy są praktycznie nieszkodliwe dla ptaków, dżdżownic, ryb, rozwielitek, glonów oraz innych organizmów wodnych.

Przykładem preparatu zawierającego substancję aktywną z tej grupy chemicznej jest Apacz. Przemieszczając się, środek dociera do rosnących  części ziemniaka, tym samym zabezpieczając całą roślinę wraz z młodymi przyrostami przed zniszczeniem przez żerującego szkodnika. Oczywiście dobrą skuteczność zwalczania stonki obserwujemy przez cały okres utrzymywania się w roślinie odpowiedniej koncentracji środka.  Od innych insektycydów różni się strukturą chemiczną substancji biologicznie czynnej w związku z tym w odmienny sposób działa w organizmie zwalczanego szkodnika. Preparat jest  neurotoksyną, co oznacza że  niezależnie od drogi wnikania do organizmu (kontaktowo poprzez oskórek i nabłonek, żołądkowo poprzez przewód pokarmowy oraz oddechowo przez system tchawek) docelowo wnika do komórek nerwowych układu nerwowego owada. Po jego zastosowaniu w pierwszym etapie obserwujemy zwiększoną ruchliwość (nadwzbudzenie) szkodnika, a w następnym paraliż.

Apacz jest neurotoksyną, zatem niezależnie od sposobu wnika do organizmu (kontaktowo, żołądkowo czy oddechowo) dostaje się do komórek układu nerwowego owada. Po zastosowaniu tego środka, początkowo obserwuje się zwiększoną ruchliwość szkodnika, a następnie paraliż.  Żerowanie szkodnika zostaje zahamowane nawet wówczas, gdy dawka środka nie osiągnęła poziomu letalnego.

Chlotianidyna jest nową substancją aktywną, na którą nie stwierdzono dotychczas odporności, co pozwala na skuteczne zwalczanie szkodników, odpornych na insektycydy z innych grup chemicznych. Substancja aktywna wykazuje wysoką i długotrwałą (4 tygodnie) skuteczność w różnych warunkach pogodowych, w szerokim zakresie temperatury oraz przy stosowanych bardzo niskich dawkach. Cechuje się małą toksycznością dla ssaków i środowiska, jak również niską fitotoksycznością dla upraw. Jest bezpieczna dla operatora wykonującego zabieg.

Anna Skomska