Doskonalenie technologii produkcji buraka cukrowego

dr hab. Mirosław Nowakowski

Artur Kozera: Pracuje Pan jako kierownik Zakładu Technologii Produkcji Roślin Okopowych w Oddziale IHAR-PIB w Bydgoszczy.  Co jest obszarem Pana zainteresowań naukowych i prac badawczych?

dr hab. Mirosław Nowakowski: Zajmuje się doskonaleniem technologii produkcji buraka cukrowego, a zwłaszcza nawożeniem i stosowaniem międzyplonów.

A. K.: Zainteresował się Pan działaniem nawozów startowych do aplikacji ultrazlokalizowanej. Co skłoniło Pana do zbadania tej grupy produktów?

dr M.N: Od kilkunastu lat prowadzę badania nad poprawieniem skuteczności działania nawozów mineralnych. Na początku zajmowaliśmy się w Instytucie dokarmianiem dolistnym buraka,nieco później rozszerzyliśmy zakres prac o badania nad techniką nawożenia zlokalizowanego. Okazało się, że technika ta wpływa na dużo lepsze wykorzystanie nawozów mineralnych przez rośliny i przyczynia się do uzyskania wyższych plonów o lepszej jakości. Obok efektów ekonomicznych posiada ona także walory proekologiczne, gdyż w następstwie jej stosowania tylko niewielkie ilości składników nawozowych zanieczyszczają środowisko. Bardzo mnie zainteresowało, gdy na polskim rynku pojawiły się nawozy startowe aplikowane nową zlokalizowaną metodą – współrzędnie. Postanowiliśmy wówczas zbadać te innowacyjne nawozy w doświadczeniach.

A. K. : Czy efektywność tych preparatów jest wyższa niż konwencjonalnych nawozów?

dr M.N.: Efektywność nawozów startowych jest zdecydowanie wyższa w porównaniu do nawożenia tradycyjnego, ponieważ jest wypadkową ponad 2-krotnie lepszego wykorzystania składników. Nawozy startowe stosowane są w formie mikrogranuli równocześnie z siewem nasion buraka, w tym samym rzędzie i na tą samą głębokość co nasiona. Zapewnione są więc optymalne warunki nawożenia umożliwiające pobranie przez buraka prawie całej dawki 20-30 kg/ha nawozu, przy minimalnym nakładzie energetycznym rośliny na penetrowanie gleby w poszukiwaniu składników nawozowych. Buraki szybciej wówczas się rozwijają, a zatem mają znacznie szybszy start na początku okresu wegetacji.

A. K. : Na czym polega wspomniane przez Pana zjawisko przyspieszania startu buraków cukrowych?

dr M.N.: Szybkie tempo początkowego rozwoju buraków cukrowych jest bardzo ważne ze względu na korzyści sanitarne, produkcyjne i końcowy efekt finansowy. O szybkim starcie roślin decyduje nie tylko technika współrzędna, ale także korzystny skład i stosunek składników w nawozie startowym, tzn. N, P, Mg i mikroskładniki, a także forma nawozu – bardzo dobrze rozpuszczalne mikrogranule, łatwo dostępne dla korzeni roślin nawet w warunkach niedoboru wody, czy też przy niekorzystnym odczynie gleby.

A. K. : Od jak dawna prowadzi Pan doświadczenia z tymi nawozami?

dr M.N.: Cztery lata ocenialiśmy w ścisłych doświadczeniach polowych efekty plonotwórcze zlokalizowanej aplikacji nawozów startowych w uprawie buraka cukrowego.

A. K. : Jakie wyniki uzyskał Pan w tych doświadczeniach?

dr M.N: Może posłużę się tutaj najnowszymi wynikami z doświadczeń z 2014 roku, które są reprezentatywne dla całego 4-letniego cyklu badań realizowanych w Minikowie (k. Bydgoszczy), na glebie płowej typowej. W podsumowaniu tych badań stwierdziliśmy że, współrzędne aplikowanie nawozu Microstar PMX w dawkach 20 kg i 30 kg/ha w połączeniu z nawożeniem tradycyjnym NPKMg przyczyniło się każdorazowo do istotnych przyrostów plonów korzeni, odpowiednio o 11,9% i 20,3% oraz cukru technologicznego, odpowiednio o 13,4% i 23,8%, a także zawartości cukru, w porównaniu do samego nawożenia tradycyjnego NPKMg.

Ponadto nawożenie Microstarem PMX 20 kg i 30 kg/ha ze zredukowanymi odpowiednio o 30 i 50% dawkami fosforu w ramach tradycyjnego nawożenia, wpłynęło na uzyskanie zbliżonych plonów, jak w przypadku tych wariantów z pełnym nawożeniem tradycyjnym NPKMg.

Przed zakryciem międzyrzędzi wyrwaliśmy losowo kilkanaście siewek z poszczególnych wariantów nawożenia (poza obrębem poletek) i zaobserwowaliśmy, że młode rośliny buraka na wariantach z nawożeniem Microstar PMX, miały bardziej rozwinięty aparat liściowy, a korzenie odznaczały się większą średnicą i były krótsze (nie musiały penetrować głęboko gleby w poszukiwaniu składników pokarmowych), w porównaniu do nawożenia tradycyjnego. Warto także podkreślić, że polowa zdolność wschodów nie była istotnie zróżnicowana w następstwie zastosowania badanych wariantów nawożenia.

A. K. : Czy poradziłby Pan rolnikom włączenie tych preparatów do standardowych metod agrotechniki?

dr M.N: Jak najbardziej. Zastosowanie nawozów startowych w dawkach 20-30 kg/ha w uprawie buraka cukrowego łącznie z siewem jest opłacalne i przynosi cały szereg wymienionych już pozytywnych efektów, które przekładają się na istotny przyrost plonu korzeni i cukru.

A.K.:  Jaką rolę mogą odegrać te nawozy w nowoczesnych technologiach produkcji w najbliższych latach?

dr M.N: Technika zlokalizowanej aplikacji nawozów startowych stosowana jest coraz częściej, także i w Polsce, w ramach zintegrowanej, tradycyjnej lub konserwującej uprawy.  Znaczna część nowych siewników punktowych do wysiewu roślin rolniczych i warzywniczych w  szerokiej rozstawie rzędów wyposażona jest w aplikatory nawozowe, które należałoby po prostu wykorzystać (np. podczas realizacji usługi siewu lub wypożyczyć od firmy oferującej nawozy) i przy niewielkim wzroście kosztów osiągnąć istotnie lepszy efekt finansowy z uprawy buraka cukrowego.  Zlokalizowane i współrzędne nawożenie jest poza tym jednym z ważnych elementów składowych rolnictwa precyzyjnego oraz „strip tillage”, czyli uprawy pasowej.

Z uwagi na ograniczoną, różnymi trudnościami na rynku światowym, opłacalność produkcji buraka cukrowego, konieczne jest obecnie wykorzystanie wszystkich możliwości zwiększenia plonu i poprawy jego jakości, w tym także poprzez nawożenie współrzędne z udziałem nawozów startowych.

A.K.: Dziękuję za rozmowę.