Forum Humboldta- przełomowe badanie, które pokazuje zagrożenie dla zrównoważonej produkcji buraka cukrowego oraz rzepaku ozimego w Polsce z powodu zaprzestania stosowania insektycydów neonikotynowych do zaprawiania nasion

Stosowanie insektycydów neonikotynowych do zaprawiania nasion przynosi polskiej gospodarce 226 mln euro zysku rocznie. Dzięki temu procesowi powstało 2300 miejsc pracy, ale skutki finansowe związane z zaprzestaniem stosowania tych środków byłyby odczuwalne dla aż 125 000 osób.

Zdaniem ekspertów wprowadzenie zakazu stosowania insektycydów neonikotynowych spowodowałoby straty w wielkości plonów o 10-20% przy zastosowaniu innych zapraw nasiennych w okresach nasilonego występowania szkodników. Na podstawie analizy przypadków w Niemczech przekładałoby się to na straty w zyskach plantatorów nawet rzędu 40%.

W badaniu podkreślono rewolucyjny charakter zaprawiania nasion środkami neonikotynowymi w produkcji buraka cukrowego. Technologia ta wprowadzona w latach dziewięćdziesiątych XX wieku odmieniła produkcję buraka cukrowego. Przed wprowadzeniem tej technologii częste i poważne przypadki żółtaczki buraka wywołane przez zakażenia wirusowe prowadziły do istotnych strat. Po wycofaniu środków neonikotynowych możemy spodziewać się nawrotu takich chorób.

Poza bezpośrednim wpływem na zyski plantatorów, zaprawianie nasion insektycydami neonikotynowymi pozwala zoptymalizować rentowność całego sektora cukrowego poprzez wyeliminowanie czynnika niepewności w produkcji w okresach nasilonego występowania szkodników.

Jesienią, w okresie nasilonego występowania szkodników, bez środków neonikotynowych zbiory rzepaku ozimego mogą być niższe nawet o 15-20%. Na podstawie obserwacji w Niemczech przeciętne zyski plantatorów mogą zmniejszyć się o nawet 60%.

Humboldt Forum przedstawia dane z większej liczby państw członkowskich

Zaprzestanie zaprawiania nasion insektycydami neonikotynowymi doprowadziłoby do spadku plonów kukurydzy, rzepaku ozimego, pszenicy ozimej, jęczmienia i buraka cukrowego od 20 do 40% - zyski rolników zostałyby uszczuplone, a uprawa niektórych roślin stałaby się nieopłacalna.

Badania w takich krajach jak Francja, Niemcy, Węgry, Hiszpania i Wielka Brytania ujawniają wielkość możliwych strat w rolnictwie krajowym oraz w powiązanych z nim branżach przemysłu.

Spadek produkcji wywołany przez zaprzestanie stosowania tej technologii mógłby zostać zrekompensowany przez uruchomienie dodatkowych 3 mln hektarów ziemi pod uprawy poza granicami Unii Europejskiej, co przyczyniłoby się do wzrostu emisji CO2 o 600 mln ton;

W ciągu pięciu lat koszty zaprzestania stosowania tej technologii dla rolnictwa i ogólnie gospodarki unijnej osiągnęłyby poziom 17 mld euro oraz zagroziłoby 50 000 miejsc pracy, zwłaszcza w krajach Europy Środkowej.

Forum Humboldta na Rzecz Żywności i Rolnictwa (HFFA) po raz pierwszy opublikowało wyczerpujące sprawozdanie na temat społeczno-ekonomicznych i środowiskowych skutków, które niesie ze sobą zaprzestanie zaprawiania nasion insektycydami neonikotynowymi.

W komentarzu do publikacji, jego autor Steffen Noleppa (agripol) powiedział: - To sprawozdanie ukazuje rozmiar strat, które poniosłaby zrównoważona produkcja żywności w Europie, gdyby doszło do zaprzestania zaprawiania nasion środkami neonikotynowymi. Po raz pierwszy udało nam się policzyć straty społeczno-gospodarcze i środowiskowe wynikające z zaprzestania stosowania tej technologii i pokazać, że bez niej odnotowalibyśmy znaczący spadek plonów, a najwięksi producenci ponieśliby istotne straty dochodów - w niektórych przypadkach nieodwracalne.

W Polsce straty byłyby szczególnie dotkliwe dla plantatorów buraka cukrowego i rzepaku ozimego, gdzie doszłoby do największego spadku poziomu plonów.

Szacujemy, że zaprzestanie ochrony nasion środkami nikotynowymi w całej Unii Europejskiej spowoduje szkody sięgające 17 mld euro i zagrożenie dla 50 000 miejsc pracy - zwłaszcza w Europie Wschodniej. Straty odnotowano by również w sektorach powiązanych np. w nasiennictwie oraz przetwórstwie żywności i mogłyby przyczynić się do jeszcze większego wzrostu cen surowców.

Wdrożenie insektycydów neonikotynowych w latach dziewięćdziesiątych XX wieku zrewolucjonizowało zrównoważoną produkcję żywności w Europie. Szacujemy, że w samej UE przyczyniają się one do 2 mld euro zysków rocznie pod postacią zwiększonych plonów oraz 1 mld euro w wyniku obniżenia kosztów produkcji.

Jeśli technologia zostałaby wycofana z Europy, wówczas brak skutecznych metod zastępczych oznaczałby powrót do mniej efektywnych środków ochrony roślin, w tej chwili mocno przestarzałych.

Prof. dr hab. Stefan Pruszyński, były dyrektor Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, także skomentował wyniki badania forum Humbolta:

Zaprawianie nasion jest jedną z najbezpieczniejszych dla stosujących i środowiska metod stosowania chemicznych środków ochrony roślin.

Obecnie w polskiej ochronie roślin ponad 80% substancji czynnych środków zalecanych do zaprawiania nasion, to związki z grupy neonikotynoidów. Jest zrozumiałym, że jednostronne wycofanie neonikotynoidów doprowadziłoby do bardzo znacznego ograniczenia możliwości racjonalnej ochrony wielu upraw, a przewidywane konsekwencje szczegółowo przedstawiono w zaprezentowanym raporcie.

Nie możemy sobie pozwolić na takie straty i zaakceptowanie pogorszenia warunków życia rolnika, ale również konsumenta będącego odbiorcą jego produktów.

Sprawozdanie powstało dzięki pomocy Copa-Cogeca (Związek Rolników Europejskich (European Farmers Union), Europejskiego Związku Nasiennictwa (ESA) oraz Europejskiego Związku Producentów Środków Ochrony Roślin (ECPA) oraz zostało sfinansowane przez firmy Bayer Crop Science i Syngenta.

***********************************************************

Sprawozdanie przygotował Steffen Noleppa (agripol), Thomas Hahn i wsp. (a-connect)

Na podstawie analizy danych z dziesięciu państw członkowskich (Niemcy, Polska, Węgry, Rumunia, Słowacja, Włochy, Hiszpania, Francja, Wielka Brytania i Holandia) dotyczących 6 upraw (kukurydza, burak cukrowy, rzepak olejowy, pszenica, jęczmień i słonecznik) zespół projektowy ocenił wpływ stosowania insektycydów neonikotynowych na społeczeństwa zamieszkujące UE, gospodarki i wybranych interesariuszy.

Niniejsze sprawozdanie powstało dzięki pomocy Copa-Cogeca, ESA i ECPA oraz zostało sfinansowane przez Bayer Crop Science i Syngenta.