O rozwoju mikroźródeł OZE w Grodnie k. Międzyzdrojów

Jakie są bariery w rozwoju mikroźródeł OZE z perspektywy rolników i mieszkańców obszarów wiejskich oraz jak je pokonywać – to główne tematy poruszane w ramach II. edycji konferencji nt. rozwoju mikroźródeł energii odnawialnej, organizowanej przez Fundację Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej. W dyskusji nt. bieżących problemów stojących przed energetyką prosumencką i rozproszoną, obok Komisarza UE ds. Polityki Klimatycznej i Energetycznej Miguela Ariasa Cañete, udział biorą polscy ministrowie oraz eksperci zajmujący się tematyką OZE.  

II. edycja konferencji naukowej pt. „Pokonywanie barier administracyjnych w rozwoju mikroźródeł energii odnawialnej jako podstawy energetyki obywatelskiej – doświadczenia w Polsce i w Unii Europejskiej” odbywa się 7 lipca br. w Centrum Współpracy Międzynarodowej w Grodnie.

– Mieszkańcy terenów wiejskich coraz częściej odczuwają konsekwencje problemów z dostawami prądu. Wpływa to nie tylko na jakość ich życia, ale także na brak stabilizacji w i tak uzależnionej od warunków pogodowych produkcji rolno-spożywczej. Szansą na zmniejszanie niedostatków energii na terenach wiejskich może być rozwój odnawialnych źródeł energii. To nie tylko możliwość dla transformacji polskiej gospodarki energetycznej w gospodarkę niskoemisyjną, ale także istotny czynnik, który przyczyni się do aktywizacji lokalnych społeczności i ożywienia gospodarczego na polskiej wsi. Dlatego podczas cyklu naszych konferencji spotykamy się w międzynarodowym gronie ekspertów i przedstawicieli polityki, aby wspólnie wymienić się doświadczeniami, wiedzą oraz wypracowywać rozwiązania, korzystne z punktu widzenia osób i przedsiębiorców, zamierzających inwestować w zielone źródła energii – mówi Krzysztof Podhajski, prezes zarządu Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.

W pierwszym panelu dyskusyjnym nt. strategii Unii Europejskiej i krajów członkowskich w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii i gospodarki niskoemisyjnej na obszarach wiejskich, udział biorą Komisarz UE ds. Polityki Klimatycznej i Energetycznej Miguel Arias Cañete, Minister Energii Krzysztof Tchórzewski, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztof Jurgiel oraz Przewodniczący Komisji ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego prof. dr hab. Jerzy Buzek.

– Biorąc pod uwagę fakt, że cele wyznaczone na 2020 r. mogą stanowić siłę napędową inwestycji publicznych i prywatnych, obecnie ustanawiamy ramy i wyznaczamy cele na rok 2030. Komisja Europejska zaproponowała, aby do 2030 roku co najmniej 27% energii odnawialnej było wytwarzane w naszym sektorze energetycznym. Aby to osiągnąć, zobowiązujemy się zachęcać obywateli do aktywnego uczestnictwa w rynku energii odnawialnej. Zachęcamy ich do tworzenia i uczestnictwa w małych, lokalnych projektach dotyczących energii odnawialnej. Komisja Europejska z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy, które pomagają zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych, dlatego wspiera prywatne inwestycje i gromadzenie kapitału, w tym na rozwój mikroźródeł energii odnawialnej w procesie przejścia na czystą energię – mówi Miguel Arias Cañete, Komisarz UE ds. Polityki Klimatycznej i Energetycznej.

Jak natomiast podkreśla Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, na zagadnienie odnawialnych źródeł energii należy patrzeć nieco szerzej niż tylko z punktu widzenia produkcji energii.

– Wiemy doskonale, że energetyka zawodowa stanowi i przez długie lata pewnie będzie stanowić podstawę funkcjonowania i bilansowania krajowego systemu energetycznego. Odnawialne źródła energii w moim przekonaniu mają nieco inne zadanie. Dlatego rolą OZE nie jest zastąpienie energetyki zawodowej, ale jej uzupełnienie - zwłaszcza tam, gdzie energetyka zawodowa ma problemy z zapewnieniem wszystkim odbiorcom odpowiedniego komfortu energetycznego. Z reguły są to właśnie obszary wiejskie, gdzie szczególnie widoczne są wieloletnie zaniedbania infrastrukturze energetycznej. To powoduje, że odbiorcy energii na wsi mają zapewnione gorsze standardy energetyczne w porównaniu z mieszkańcami miast. Mam tu na myśli przede wszystkim częste przerwy w dostawach energii elektrycznej oraz niską jakość energii docierającej do odbiorców na wsi. Jest to problem, który w mojej ocenie wymaga systemowego rozwiązania, gdyż ciągłe przerwy w dostawach energii utrudniają prowadzenie działalności rolniczej oraz ograniczają możliwości rozwoju przedsiębiorczości – mówi Krzysztof Jurgiel, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Z kolei, prof. dr hab. Jerzy Buzek, Przewodniczący Komisji ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego zaznacza, że z perspektywy Parlamentu Europejskiego ważne jest to, aby w Unii Europejskiej wprowadzić proste i przejrzyste zasady wsparcia dla mikroźródeł energii odnawialnej oraz jasno określić, jak handlować energią w przypadku, gdy ktoś produkuje jej ponad własne potrzeby.  Wreszcie, jak rozwinąć rynek OZE, elektromobilności i zarządzania popytem i podażą na energię elektryczną.

Jakie więc rozwiązania pomogą więc Polakom pokonać obawy wynikające z inwestycji w mikroźródła energii odnawialnej?

– Niektóre działania są już wprowadzone na każdym z poziomów – europejskim, krajowym, lokalnym. Kluczowe znaczenie ma ograniczenie niepewności inwestycyjnych, regulacyjno-prawnych i to jest zadanie dla polityków. Na poziomie lokalnym ważne jest skuteczne informowanie odbiorców - mieszkańców terenów wiejskich, osiedli, poszczególnych gospodarstw domowych. Znaczna część po prostu nie wie, z jakich programów i funduszy może korzystać oraz jak spełnić wymogi formalne. Dlatego też potrzeba bardziej bezpośredniego kontaktu, spotkań, wykorzystania mediów społecznościowych - w dzisiejszych czasach większe znaczenie od publikacji informacji ma sposób jej dostarczenia – dodaje prof. dr hab. Jerzy Buzek.

W drugiej części konferencji uczestnicy spróbują odpowiedzieć na pytanie, jakie perspektywy, szanse oraz wyzwania w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii i energetyki rozproszonej rysują się na terenach wiejskich oraz jak pokonywać bariery administracyjne, utrudniające rolnikom i małym przedsiębiorcom zakładanie własnych, przydomowych instalacji.

Według raportu pt. ”Pokonywanie barier administracyjnych i proceduralnych w rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) na terenach wiejskich i gminnych” przygotowanego przez Institute for Security, Energy and Climate Studies – ISECS na zlecenie Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, do najważniejszych barier należą te natury prawno-administracyjnej oraz ekonomicznej.

– Jak wynika z raportu, nadal mamy do czynienia z nieufnym podejściem mieszkańców terenów wiejskich do inwestycji OZE, często uznawanych są za drogie i nieopłacalne. Inwestycja, której celem jest zapewnienie energii elektrycznej na potrzeby rodziny mieszkającej w domu jednorodzinnym, zwraca się dopiero po 10 latach. Dla wielu mieszkańców wsi korzyści wynikające z takiej inwestycji są więc zbyt abstrakcyjne. Dodatkowo w ostatnich latach mieliśmy do czynienia z wieloma zmianami, zarówno jeżeli chodzi o regulacje prawne, jak i systemy wsparcia finansowego dla instalacji OZE. Z perspektywy potencjalnych prosumentów na obszarach wiejskich, regulacje te nadal nie są przejrzyste – mówi Krzysztof Podhajski.

Jak dodaje Minister Energii, w związku z uchwaleniem w 2016 roku ustawy zmieniającej ustawę o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, Ministerstwo Energii zagwarantowało usunięcie nadmiernych i najbardziej dotkliwych barier rozwojowych, dotyczących inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii, w tym rozwoju lokalnej mikroenergetyki, w szczególności klastrów energii na obszarach wiejskich. Z polskiego systemu prawa zostały usunięte bardzo rozbudowane i niesłużące niczemu procedury sprawozdawcze. Wprowadzone zmiany powinny przyczynić się do dynamicznego rozwoju dużej liczby inicjatyw klastrowych.

– Niemniej jednak, Ministerstwo Energii nie zaprzestaje prac nad udoskonalaniem systemu prawa energetycznego. Zauważa również konieczność dostosowania obowiązujących przepisów do dynamicznie zmieniających się warunków rynkowych i gospodarczych, przede wszystkim tych, które wpisują się w strategię Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju – podsumowuje Krzysztof Tchórzewski, Minister Energii.

Wśród prelegentów II panelu dyskusyjnego znajdą się m.in.: Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dr inż. Kazimierz Kujda, Prezes Zarządu Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o., Jarosław Wróbel, Członek Narodowej Rady Rozwoju przez Prezydencie RP i Prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej Grzegorz Wiśniewski, Prezes Institute for Security, Energy and Climate Studies dr Krzysztof Księżopolski, Dyrektor Zarządzający w Banku Ochrony Środowiska S.A. Adrian Markiewicz oraz Dyrektor Biura Cukru i Biopaliw Agencji Rynku Rolnego Marzena Skąpska.

Cykl konferencji naukowych nt. odnawialnych źródeł energii, zainicjowany przez Fundację EFRWP w 2016 roku to istotny głos w ogólnopolskiej debacie dotyczącej rozwoju odnawialnych źródeł energii i polityki prosumenckiej na obszarach wiejskich w Polsce. I edycja konferencji pt. „Mikroźródła energii odnawialnej jako podstawa energetyki obywatelskiej oraz perspektywy ich rozwoju w Polsce i UE” (czerwiec 2016) zbiegła się w czasie z uchwaleniem przez Sejm RP nowelizacji ustawy OZE pozwalającej m.in. na rozwój inwestycji na terenach wiejskich w zakresie instalacji źródeł odnawialnych w ramach (mikro)klastrów. Tematy i wnioski konferencji zostały wydane w publikacji pokonferencyjnej, dostępnej na stronie Fundacji EFRWP: www.efrwp.pl