Niestety w wielu gospodarstwach w Polsce występują gleby kwaśne o niskiej zawartości próchnicy, w następstwie czego tracą one prawidłową strukturę, mają zachwiane stosunki wodno-powietrzne oraz chemizm gleby. Prowadzi to do blokowania dostępności wielu składników pokarmowych i spadku efektywności nawożenia mineralnego, a w następstwie do częściowego lub nawet całkowitego zahamowania wzrostu roślin.
Próchnica wpływa na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby, decyduje o jej strukturze i właściwościach sorpcyjno-buforujacych. Bardzo ważny jest także bezpośredni stymulujący wpływ na rozwój roślin. Próchnica glebowa jest bardzo złożonym związkiem, składa się z wielu frakcji o różnej barwie, rozpuszczalności w wodzie i łatwości mineralizacji. Głównym składnikiem próchnicy są kwasy humusowe. Powstawanie i rozkład próchnicy jest procesem ciągłym, ale zachodzącym wolno, a w niektórych warunkach nawet bardzo wolno. Duży wpływ na przemiany próchnicy w glebie ma system uprawy, rodzaj uprawianych roślin, zmianowanie oraz stosowanie nawozów organicznych. Uprawy rolnicze, a szczególnie zboża (te w większości gospodarstw rolnych stanowią 60% i więcej w strukturze zasiewów) mają negatywny wpływ na powstawanie próchnicy. Uproszczenia w płodozmianie, częsta uprawa zbóż na tym samym polu (monokultura), częste stosowanie herbicydów, brak nawożenia organicznego, zbieranie słomy z pola na sprzedaż – wszystko to prowadzi do spadku zawartości próchnicy, degradacji gleb i spadku ich żyzności.
Większość gleb Polski jest ubogich w próchnicę. W zależności od regionu gleby ubogie w próchnicę i słabo próchniczne, tj. o zawartości < 2 % próchnicy stanowią 40-72% gruntów rolnych. Wg najnowszych badań w ciągu ostatnich 10 lat w Polsce zawartość próchnicy w glebach spadła aż o ok. 40%, a wszystko wskazuje na to, że proces ten będzie się nadal systematycznie pogłębiał, jeżeli nie zaczniemy jemu szybko i racjonalnie przeciwdziałać – a są na to sposoby.
Niska zawartość próchnicy w glebach prowadzi do pogarszania się ich właściwości fizykochemicznych, zaburzeń w pobieraniu składników pokarmowych, osłabienia zdolności gromadzenia wody z opadów, a w następstwie tego do ograniczenia wzrostu i plonowania roślin uprawnych. Czynnikiem pogłębiającymi to niekorzystne zjawisko jest niekorzystny przebieg pogody. Duża ilość opadów w okresie wegetacji oraz aktywność mikroorganizmów glebowych w okresie zimy, kiedy gleba nie zamarza (tak było przez ostanie 3 zimy) powodują bardzo duże straty składników pokarmowych uwolnionych w procesie mineralizacji próchnicy. Duża ilość wody z topniejącego śniegu pod koniec zimy (kiedy gleba nie jest już zamarznięta) albo na początku wiosny, powoduje wypłukiwanie składników pokarmowych uwolnionych z próchnicy w głąb profilu glebowego. Związki próchniczne mają wysoką pojemność wodną, dlatego mogą zatrzymać nawet 5-krotnie więcej wody niż same ważą i to w formie dostępnej dla roślin. Jest to właściwość, która ma szczególne znaczenie dla gleb piaszczystych, ponieważ ich pojemność wodna zależy głównie właśnie od poziomu zawartości substancji próchnicznych.
Przy pełnej pojemności wodnej gleby następny opad w wysokości 10 mm powoduje wypłukanie azotu na głębokość 7 cm. Przy dużej ilości opadów na glebach ubogich w próchnicę straty azotu dochodzą aż do 80 kg/ha/rok. Silnie wypłukiwane są także potas (szczególnie na glebach lekkich) oraz magnez i siarka. Aby zapobiec stratom azotu, potasu i magnezu oraz dalszej degradacji gleb i poprawić wzrost i plonowanie rzepaku polecamy zastosować nawóz poprawiający żyzność gleby - Rosahumus.
Rosahumus, produkowany przez belgijską firmę Rosier, jest nawozem organiczno-mineralnym, zawierającym kwasy humusowe, potas i żelazo. Otrzymuje się go w procesie alkalicznej ekstrakcji leonardytów – kopaliny będącej formą pośrednią między torfem, a węglem brunatnym. Są one końcowym efektem trwającego kilkadziesiąt milionów lat procesu humifikacji materii organicznej. Rosahumus zawiera 85% kwasów humusowych, 12% K2O oraz 0,6% żelaza. Kwasy humusowe z Rosahumusu swoją szczególną bioaktywnością przewyższają pięciokrotnie kwasy humusowe z innych źródeł materii organicznej. Substancja organiczna zawarta w oborniku czy kompoście w większości ulega mineralizacji, w mniejszej części humifikacji prowadzącej do powstania próchnicy, w tym kwasów humusowych. Rosahumus działa jak środek kondycjonujący glebę, biokatalizator procesów glebowych i biostymulator rozwoju roślin. Jego działanie jest długookresowe co potwierdzają prowadzone badania. Stosowanie Rosahumusu jest szczególnie efektywne w gospodarstwach o niskiej zawartości próchnicy, w których: nie stosuje się obornika, zbiera się słomę i resztki pożniwne, stosuje monokulturę oraz maszyny uprawowe i do zbioru intensywnie ugniatające glebę.
Kwasy humusowe zawarte w nawozie pozytywnie wpływają na żyzność gleb, a także wzrost i rozwój roślin, ze względu na wysoką sorpcję wymienną kationów, zawartość tlenu, dużą pojemność wodną, a dodatkowo:
- poprawiają strukturę gleb i stosunki wodno-powietrzne, a na glebach ciężkich i zlewnych zapewniają lepsze ich przewietrzanie i retencję wody,
- zwiększają pojemność wodną gleb lekkich, zmniejszają zagrożenie suszą, zapobiegają erozji i powierzchniowym spływom wody,
- aktywizują rozwój pożytecznych mikroorganizmów glebowych, np. Azotobacter Nitrosomonas,
- zwiększają dostępność składników pokarmowych,
- zatrzymują rozpuszczone nawozy mineralne w strefie korzeniowej i zmniejszają ich wypłukiwanie,
- działają jak naturalny chelat jonów metali (wapń, żelazo, magnez, potas, mangan) dzięki czemu ułatwione jest ich pobieranie przez rośliny,
- stymulują rozwój systemu korzeniowego.
Kwasy humusowe mają także pozytywny wpływ na środowisko naturalne dzięki lepszemu wykorzystaniu składników pokarmowych z zastosowanych nawozów, ponieważ zmniejszają ich straty oraz ograniczają wymywanie azotanów w głąb profilu glebowego i do wód gruntowych. Zmniejszają zasolenie gleb, zapobiegają erozji gleb poprzez zwiększenie działania koloidów glebowych, poprawiają rozwój roślin, w tym korzystnie wpływają na rozwój ich systemu korzeniowego.
Próchnica poprawia zasobność gleb. Jej związki mogą zmagazynować od 4 do 12 razy więcej składników pokarmowych niż część mineralna gleby. Zwiększa też zdolności buforowe gleb, regulując i stabilizując ich odczyn.
Zdj. Wpływ kwasów humusowych na gospodarkę wodną gleby
Rosahumus należy stosować w formie oprysku doglebowego w zespole uprawek przygotowujących glebę, przed siewem nasion w dawce 3-6 kg/ha. Po oprysku nawóz najlepiej wymieszać z glebą. Na plantacjach rzepaku, na których Rosahumusu nie zastosowano przed siewem nasion, nawóz ten warto zastosować po siewie nasion lub bardzo wczesną wiosną, przed ruszeniem wegetacji, w dawce 3 kg/ha. Rosahumus można stosować dolistnie 1 raz jesienią w fazie 6-8 liści oraz wiosną 1-2 razy od ruszenia wegetacji do kwitnienia, w dawce 250-300 g/ha.
Tab.1 Wpływ stosowania nawozów Rosahumus i Granoligo na plony nasion rzepaku oraz zawartość tłuszczu i białka w nasionach (Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie – 2009 r.)
Obiekty badawcze
|
Plon nasion w
|
Zawartość w %
|
Plon w kg/ha
|
t/ha
|
l. wzgl.
|
tłuszczu
|
białka
|
tłuszczu
|
Białka
|
1. Kontrolny I - pełna dawka NPK
2. Kontrolny II - pełna dawka NPK + Granoligo (150 kg/ha)
3. Pełna dawka NPK + Granoligo (150 kg/ha + Rosahumus (3 kg/ha)
4. Pełna dawka NPK + Granoligo (150 kg/ha) + Rosahumus (6 kg/ha)
|
2,89
3,13
3,44
3,94
|
100,0
108,3
119,0
136,3
|
44,3
46,1
43,4
43,1
|
23,9
24,2
23,6
22,9
|
1280
1443
1493
1698
|
691
757
812
902
|
Dawki nawozów mineralnych przy pełnym nawożeniu NPK w kg/ha : N-182 ; P2O5-92; K2O-180
Tab. 2 Wpływ stosowania nawozów Rosahumus i Granoligo na plony nasion rzepaku oraz zawartość tłuszczu i białka w nasionach (Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie – 2010 r.)
Obiekty badawcze - dawka preparatu
|
Plon nasion w
|
Zawartość w %
|
Plon w kg/ha
|
Plon w l. wzgl.
|
t/ha
|
l. wzgl.
|
oleju
|
białka
|
oleju
|
białka
|
Oleju
|
białka
|
1. Kontrolny – pełna dawka NPK
2. Pełna dawka NPK + Granoligo 150 kg/ha + Rosahumus 3 kg/ha
3. Pełna dawka NPK + Granoligo 150 kg/ha + Rosahumus 6 kg/ha
4. Dawka N (70%) + dawka P i K (50%) + Granoligo (50%) + Rosahumus 6 kg/ha
5. Dawka N (70%), PK-0 + Rosahumus 6 kg/ha
|
3,25
3,43
3,71
3,76
3,65
|
100,0
105,5
114,2
115,7
112,3
|
43,7
42,9
43,8
44,8
44,0
|
22,6
22,1
22,0
21,5
22,6
|
1420
1471
1625
1684
1606
|
734,5
758,0
816,2
808,4
824,9
|
100,0
103,6
114,4
118,6
113,1
|
100,0
103,2
111,1
110,1
112,3
|
Tab. 2 Dawki nawozów przy pełnym nawożeniu mineralnym w kg/ha: N-197; P2O5-75 ; K2O-150,SO3-33
Prowadzone w Polsce badania wykazały, że stosowanie nawozu Rosahumus zdecydowanie poprawia właściwości fizykochemiczne gleb, zwiększa wykorzystanie nawozów mineralnych i wpływa bardzo korzystnie na wysokość plonu nasion oraz jakość technologiczną rzepaku. Na glebach ubogich w próchnicę efekty plonotwórcze stosowania ROSAHUMUSU łącznie z Granoligo są bardzo dobre. W sytuacji ograniczonych możliwości finansowych gospodarstwa korzystnie jest zastosować Rosahumus z połową dawki nawozów PK. W ten sposób poprawiamy wykorzystanie nawozów z rezerw glebowych oraz zapobiegamy drastycznemu spadkowi plonów oraz oszczędzamy ok. 420 zł/ha przy cenach nawozów z maja 2011 r.
Fosfor w uprawie rzepaku jest niezbędny do wytworzenia odpowiedniego systemu korzeniowego a wiosną do prawidłowego wytworzenia kwiatów. Bardzo istotne jest aby był on dostępny dla roślin rzepaku od momentu kiełkowania. Często jednak w okresie wschodów i początkowego wzrostu rzepaku jest sucho, a jesienią występują przymrozki, co zdecydowanie ogranicza dostępność fosforu w wyniku czego następuje zahamowanie wzrostu roślin. Dlatego też plantatorom rzepaku proponujemy stosowanie nawożenia startowego nawozem Microstar PZ wraz z siewem nasion. Microstar PZ zawiera 10%N, 40%P2O5,2% Zn oraz siarkę. Nawóz ma postać mikrogranulatu (1 kg nawozu = 1.000.000 granulek) całkowicie rozpuszczalnego w wodzie. Fosfor w nawozie występuje w postaci połączeń organicznych, dzięki czemu jest dostępny dla roślin w 100% niezależnie od odczynu gleby. Precyzyjne dozowanie nawozu wraz z siewem nasion w dawce 20-30 kg/ha pozwala obniżyć dawki fosforu o 40-60 kg/ha. Dzieje się tak ponieważ granulki Microstaru PZ są dozowane w bezpośrednie sąsiedztwo nasion, w ilości ok. 40 granulek nawozu /nasiono. Dodatkowo wysoka zawartość cynku zwiększa odporność roślin na mrozy co poprawia przezimowanie rzepaku oraz wykorzystanie fosforu z gleby. Cynk stymuluje także podziały komórkowe zachodzące w stożku wzrostu. Bardzo korzystna jest także zawartość siarki, która jest niezbędna do budowy aminokwasów siarkowych tj. metionina, cysteina, tryptofan. Dlatego też jest ona niezbędna do właściwego wykorzystania nawozów azotowych. Dzięki temu rośliny od początku, tj. od momentu kiełkowania nasion rozwijają się prawidłowo, są mniej wrażliwe na niekorzystne warunki atmosferyczne (susza, chłody, nadmiar wody), glebowe (kwaśny odczyn gleby, złe stosunki wodno-powietrzne), a dodatkowo lepiej zimują. W dalszym etapie rozwoju rośliny korzystają już z fosforu podanego rzutowo na całą powierzchnię pola.
Od 2009 r. wielu producentów kukurydzy i buraków cukrowych doceniło już zalety nawozu Microstar PZ. Coraz więcej plantacji rzepaku jest uprawianych w szerokich rzędach, a ilość wysiewanych nasion wynosi ok. 1 kg/ha. Dlatego w tej technologii uprawy wprowadzenie Rosahumusu i Microstaru PZ przyniesie największe korzyści.
Przy zakupie nawozu Microstar PZ istnieje możliwość bezpłatnego wypożyczenia dozownika do nawozu.
Polecane przez nas nawozy są od lat stosowane przez rolników w Niemczech, Francji, Belgii, dzięki czemu producenci rzepaku w tych krajach uzyskują wysokie i stabilne plony. Korzystając z tych nawozów każdy plantator rzepaku w Polsce może poprawić plony i ich jakość oraz obniżyć koszty nawożenia, a co za tym idzie zdecydowanie poprawić opłacalność uprawy rzepaku.
Krzysztof Zachaj
Szczegółowych informacji nt. technologii nawożenia rzepaku nawozami firmy AGROSIMEX udzielają: Marcin Dębiński – 509 /165-927, Piotr Murat – 502/ 352-750, Mariusz Kaliszewski – 695/ 946-196, Maciej Bachorowicz – 601/321-010.