Selen- konieczny składnik w hodowli bydła

Selen jest jednym z podstawowych składników odżywczych dla ludzi i zwierząt, co oznacza, że jest niezbędnym elementem do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Niedobór selenu u bydła stanowi czynnik zaburzający rozwój, wzrost i płodność, a w końcowym efekcie obniża efektywność produkcyjną. Wiele danych wskazuje na niedostateczne pokrycie zapotrzebowania na selen bydła w Polsce, wynikające z jego niskiej zawartości w paszach roślinnych. Potwierdza to potrzebę uzupełniania dawek pokarmowych w ten składnik.

Ważne jest, aby zrozumieć wymagania zwierząt wobec selenu, zwłaszcza, że zakres pomiędzy toksycznością a niedoborem jest raczej wąski.

Selen odgrywa ważną rolę między innymi w utrzymaniu prawidłowych funkcji rozrodczych organizmu, ponieważ przeciwdziała obumieraniu zarodków i zaburzeniom spermatogenezy. Ponadto jego niedobór może powodować zaburzenia w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, wad mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych, uszkodzeń siatkówki oka, zapalenia stawów i zniekształcaniem kości. Niedobór selenu przypuszczalnie prowadzi do miażdżycy, nowotworów oraz podwyższenia stopnia wrażliwości na zakażenia bakteryjne i wirusowe.

Zdjęcie nr 1. Witamina E oraz selen są czynnikiem wpływającym na wzrost odporność krów na mastitis.

Optymalny poziom witaminy E oraz selenu są czynnikiem wpływającym na wzrost odporność krów na mastitis.

Brak selenu może mieć związek z chorobą białych mięśni u bydła, występowaniem biegunek, martwicy wątroby, obumieraniem płodów, zapalenia błony śluzowej macicy, a także zatrzymania łożyska.

Poziom komórek somatycznych w mleku jest jednym z czynników decydujących o określeniu jego klasy. Przyczynami nadmiernej ilości komórek somatycznych w mleku jest niski poziom selenu.

Zdjęcie nr 2. Niedobór selenu może prowadzić do zapalenia błony śluzowej macicy, a także zatrzymania łożyska.

Selen wchodzi do łańcucha pokarmowego człowieka i zwierząt poprzez rośliny, ponieważ rośliny są głównym odbiorcą tego mikroelementu z gleby, a jednocześnie głównym jego źródłem dla ludzi i zwierząt.

Przez wiele lat teren Polski zaliczano do grupy krajów o zadowalającej zawartości selenu w glebach. Jednak od kilkunastu lat pojawiają się doniesienia świadczące o obniżaniu się zawartości selenu w organizmach ludzi i zwierząt. Naukowcy dopatrują się kilku przyczyn: zmniejszenie stosowania nawozów organicznych, co pośrednio zwiększa zakwaszenie gleb, ograniczenia stosowania resztek pożniwnych, zmniejszające materię organiczną gleby, intensywne opady, wypłukujące ten pierwiastek w głąb profilu glebowego. Konsekwencją tych czynników jest zmniejszenie zasobności gleb w selen i obniżenie pobierania tego mikroelementu przez rośliny.

Obecnie obszar Polski zaliczyć można do obszarów o niskiej zasobności w ten pierwiastek. Średnia zawartość Se w wierzchniej warstwie gleb uprawnych Polski wynosi 0,27 mg·kg-1. Profesor Dębski podaje, że 77% powierzchni Polski dotknięta jest deficytem selenu w glebie.

Na przykład w Finlandii, gdzie występował bardzo niski poziom zawartości selenu w żywności i paszy, spowodował komplikacje zdrowotne u ludzi i zwierząt związane z niedoborem tego pierwiastka w żywności.

Wzbogacanie roślin w selen może być jednym ze sposobów pozwalających na zwiększenie zawartości selenu w łańcuchu pokarmowym u ludzi i zwierząt.

Od 1984 roku selen jest dodawany do wszystkich nawozów NPK podczas ich produkcji. Po 1998 roku zawartość selenu w zbożach jarych wzrosła 15 razy, natomiast w zbożach ozimych zwiększyła się średnio tylko 3 - 7 razy. Różnica między zawartością selenu w wiosennych a zimowych zasiewach zbóż wynika z faktu, że zboża ozime zużywają znacznie mniejsze ilości nawozu. Obecnie średnia zawartość selenu w roślinności z fińskich pastwisk jest pięć razy wyższa niż przed suplementacją selenem.

Dzięki próbom wzbogacenia upraw pastwiskowych w selen, jest duża szansa, że ilość selenu zgromadzona w jadalnych lub dalej przetwarzanych częściach roślin wzrośnie.

W Niemczech już od lat trwają próby wzbogacenia roślinności trwałych użytków zielonych w selen za pomocą granulowanej kredy DINO SELENIUM®, która posiada dodatek dwóch związków selenu.

Poniżej prezentujemy Państwu wyniki tych doświadczeń;

Badanie dotyczyło zwiększenia zawartości selenu w roślinach pastwiskowych w wyniku zastosowania nawożenia użytków zielonych nawozem DINO SELENIUM® w warunkach pastwiska całodziennego.

Wyniki badania:

Zawartość selenu w roślinach pobranych z objętych doświadczeniem działkach była średnio 9-krotnie wyższa od pastwisk na działkach kontrolnych.

Wzrost stężenia selenu we krwi zwierząt objętych eksperymentem jest znaczny zarówno w przypadku próbek pobranych na początku eksperymentu, jak również w terminie sierpniowym.

Stężenie selenu wzrosło również w mleku.

Wnioski:

Pozytywne efekty zastosowania preparatu DINO SELENIUM® potwierdziły się w odniesieniu do wszystkich aspektów eksperymentu.

Szczegółowe informacje dotyczące eksperymentu z użyciem nawozu DINO SELENIUM® mogą zostać udostępnione po wcześniejszym kontakcie telefonicznym z firmą OMYA