Wczesnowiosenny siew kukurydzy

Początek wiosny jest zawsze okresem intensywnych prac polowych. Ze względu na wyjątkowo łagodną zimę, są one bardziej zaawansowane niż zwykle. Siewy zbóż jarych w większosci rejonów Polski są już zakończone, rozpoczynają się siewy buraków cukrowych, a zaraz po nich przyjdzie czas na kukurydzę. Wczesny początek sezonu wegetacyjnego, oprócz oczywistych korzyści, może również nieść ze sobą pewne zagrożenia.

Za wczesnym terminem siewu kukurydzy przemawiają takie korzyści jak: możliwość lepszego wykorzystania wilgoci zgromadzonej w glebie po zimie, szybszy rozwój systemu korzeniowego, uzyskanie lepszych wschodów i bardziej równomiernego rozwoju początkowego roślin oraz przyspieszenie terminu kwitnienia i dojrzewania, dzięki czemu można w pewnym stopniu złagodzić negatwne skutki ewentualnej suszy w okresie lata. Kukurydza jest rośliną ciepłolubną. Najbardziej  optymalnym terminem jej siewu jest moment, gdy temperatura gleby na głębokości umieszczenia nasion wynosi około 8°C, co w warunkach klimatycznych Polski zazwyczaj przypada na okres około 15 kwietnia. Dlatego też wcześniejszy wysiew nasion kukurydzy, gdy temperatura gleby nie osiągnęła jeszcze wartości optymalnej, jest zawsze w mniejszym lub większym stopniu obciążony ryzykiem spowolnienia kiełkowania nasion, prowadzącym do słabszych i mniej wyrównanych wschodów roślin, wzrostu konkurencyjności ze strony chwastów oraz gorszym rozwojem systemu korzeniowego. Ryzyko to jest nieco mniejsze w przypadku odmian kukurydzy o ziarnie typu flint, które w zdecydowanej większości przypadków dosyć dobrze tolerują niskie temperatury i posiadają silny wigor początkowy, a nieco większe w przypadku odmian o ziarnie typu dent, które posiadają wyższe wymagania termiczne i w związku z tym nie powinny być wysiewane zbyt wcześnie. Zatem w razie konieczności rozłożenia w czasie siewu nasion, na przykład z powodu niekorzystnego przebiegu warunków pogodowych, dużego areału przeznaczonego pod uprawę kukurydzy lub ograniczonej wydajności posiadanych siewników, siewy należy rozpocząć od odmian odznaczających się wyższą tolerancją na chłody.

Odmian przeznaczonych do uprawy na ziarno nie powinno się jednak również wysiewać zbyt późno, ponieważ rośliny kukurydzy w reakcji na wydłużającą się długość dnia wytwarzają większą masę wegetatywną kosztem opóźnienia rozwoju generatywnego, czyli dojrzewania ziarna, co przyczynia się do ilościowego (mniejsza masa tysiąca nasion) i jakościowego (mniejsza zawartość skrobi) obniżenia plonu ziarna. Właśnie dlatego najpierw powinno się wysiewać odmiany przeznaczone do uprawy na ziarno, a dopiero później odmiany przeznaczone do produkcji biomasy (kiszonka, biogaz), w których produkcji chodzi o uzyskanie przede wszystkim wysokiego plonu ogólnego suchej masy.

Ważna jest również głębokość siewu nasion kukurydzy. Zależy ona od zwięzłości oraz aktualnego stanu uwilgotnienia gleby. W przypadku gleb ciężkich wynosi ona najczęściej około 3-4 cm, natomiast przy glebach lekkich – około 5-6 cm. Zbyt płytki siew, szczególnie na glebach podatnych na przesuszanie, wiąże się z ryzykiem pogorszenia wschodów roślin z powodu niedoboru wody. Natomiast w przypadku głębszych siewów, warunki wilgotnościowe są lepsze, ale niższa temperatura gleby wpływa niekorzystnie na proces kiełkowania, co powoduje opóźnienie i pogorszenie jakości wschodów. Dlatego głębokość siewu nasion jest bardzo ważnym parametrem, który należy dostosowywać indywidualnie dla każdego pola.

Kolejnym ważnym zagadnieniem jest ilość wysiewu nasion i docelowa obsada roślin. Zagęszczenie roślin jest jednym z najważniejszych czynników plonotwórczych kukurydzy, który wpływa na cechy morfologiczne roślin i decyduje o wysokości i jakości ich plonowania. Różne odmiany posiadają różne optymalne obsady, przy których uzyskują maksymalne plony. Dodatkowo parametr ten ulega zmianie w zależnosci od warunków glebowo-klimatycznych. Odmiany wczesne, które wytwarzają najczęściej mniejszą biomasę niż odmiany późniejsze, lepiej tolerują wysokie zagęszczenie (np. optymalna obsada dla wczesnej odmiany DKC 2972 to 80-90 tys. roślin/ha, natomiast dla średniopóźnej DKC 3787 – 75-85 tys. roślin/ha). Wzrost zagęszczenia roślin wpływa na zwiększenie plonu biomasy, dlatego przy wysiewie kukurydzy z przeznaczeniem na kiszonkę lub biogaz stosujemy wyższą ilość wysiewu nasion niż w przypadku uprawy na ziarno (np. optymalna obsada dla średniowczesnej odmiany DKC 3697 przy uprawie na kiszonkę wynosi 80-90 tys. roślin/ha). Odpowiednia obsada roślin jest szczególnie ważna w przypadku odmian kukurydzy o kolbach typu fix, których kolby właściwie nie zmieniają swojej wielkości i są zawsze w pełni zaziarnione. Te mieszańce, aby osiągnąć maksymalny plon, muszą być wysiane w odpowiednim zagęszczeniu. Natomiast w przypadku odmian o kolbach typu flex, obsada nie jest tak istotna, ponieważ mieszańce te „dostosowują” rozmiar kolby do aktualnych warunków uprawowych i w pewnych granicach mogą kompensować obsadę poprzez zmianę wielkości kolby. Wysiewając kukurydzę w niekorzystnych warunkach pogodowych, a za takie można uzna wczesne siewy w niedostatecznie ogrzaną glebę, należy zwiększyć nieco ilość wysiewu nasion zakładając, iż wschody roślin w takich warunkach najczęściej są nieco słabsze.

Właściwa technologia siewu kukurydzy, czyli optymalnie dobrany termin, głębokość i ilość wysiewu nasion, ma bardzo duży wpływ na wysokość i jakość plonowania. Dostosowanie agrotechniki siewu do odmiany i rejonu jej uprawy zapewni roślinom możliwie najlepsze warunki do wzrostu i rozwoju nawet w niesprzyjających warunkach uprawowych.

Marcin Liszewski