Prawidłowa wentylacja obory latem kluczem do sukcesu

Andrzej Mirek Blattin Polska

Wysokowydajne krowy mleczne potrzebują optymalnego mikroklimatu w oborze.Na mikroklimat w budynku inwentarskim wpływają następujące czynniki:wentylacja, temperatura, koncentracja gazów szkodliwych, oświetlenie.

Właściwa wentylacja polega na ciągłej wymianie powietrza, czyli wprowadzeniu świeżego powietrza z zewnątrz, a jednoczesnym usunięciu powietrza „zużytego”. Warunki termiczne panujące w  oborze mają bardzo duży i istotny  wpływ na zdrowotność i wydajność krów (produkcja mleka, prawidłowy rozród). Musimy pamiętać, że przy produkcji mleka powinniśmy zwracać uwagę nie tylko na pasze które stosujemy w żywieniu ale również na ilość i jakość powietrza – niezbędny czynnik potrzebny do prawidłowego funkcjonowania krów. Oprócz dobrych jakościowo pasz krowy potrzebują dużo świeżego powietrza. Niedobór świeżego powietrza (tlenu) będzie powodował gorsze pobranie paszy co będzie powodowało obniżenie produkcji mleka. Niewydajna wentylacja powoduje zmniejszoną wymianę powietrza w oborze co skutkuje: wzrostem temperatury oraz zwiększeniem zawartości gazów w powietrzu (amoniak).

Optymalna temperatura
Optymalna temperatura w oborach dla krów mlecznych powinna być maksymalnie o 10^˚ C wyższa (zimą) lub niższa (latem) niż na zewnątrz. Najlepszy komfort mają krowy  w zakresie temperatur od +8 do +15^˚ C, w takich warunkach są w stanie produkować na najwyższym poziomie. Ten warunek może zapewnić tylko dobra wentylacja. Spoglądając na lata, które w ostatnim czasie nawiedzają Polskę trudno jest osiągnąć te parametry temperaturowe bazując tylko i wyłącznie na wentylacji grawitacyjnej . Gdy temperatura przekracza +25^˚C krowy dotyka dyskomfort termiczny co może być początkiem pojawiania się  stresu cieplnego. 

Fizycznymi objawami stresu cieplnego są:

• ospałość,
• poszukiwanie cienia na zewnątrz i wewnątrz budynku,
• poszukiwanie świeżego powietrza (gromadzenie się zwierząt przy otworach drzwiowych),
• poszukiwanie zraszaczy i przechodzenie w ich kierunku,
• dyszenie (ponad 60 oddechów na minutę),
• ślinienie się.

Uniknąć stresu cieplnego możemy poprzez:

• zwiększenie przepływu powietrza w oborze (np. poprzez powiększenie okien, zainstalowanie wentylatorów, albo zwiększenie ich mocy),
• wykonanie izolacji w budynku,
• zmniejszenie zagęszczenia zwierząt lub skrócenie okresów ich przebywania w ciasnocie,
• podawanie dużych ilości świeżej wody (także w okresie wypasania),
• zainstalowanie zraszaczy.

Analizując powyższe należy zadać sobie pytanie: Czy warunki, w których produkują moje krowy są optymalne ? Niestety w większości obiektów pada odpowiedź: nie.

Wentylacja w poczekalni
Jedną z najprostszych metod poprawienia tych warunków jest zainstalowanie wentylatorów. Przy planowaniu rozmieszczenia wentylatorów musimy brać pod uwagę, w  których miejscach należy poprawić warunki termiczne. Instalując wentylatory należy brać pod uwagę, że najgorszym miejscem, w którym przebywają krowy jest poczekalnia na hali udojowej. Krowy spędzają tam bardzo często 3 lub więcej godzin dziennie (trzy doje). Pamiętajmy o tym, że na poczekalni krowy bardzo często stoją w dużym ścisku, panuje tam bardzo duża wilgotność, która potęguje jeszcze mocniejsze odczucie wysokiej temperatury. Dlatego bardzo zasadne jest prawidłowe przewietrzanie poczekalni, można się zastanowić czy w tym pomieszczeniu nie zainstalować układu kombinowanego (wentylatory + zraszacze). Oczywiście same wentylatory powinny rozwiązać nam problem wysokiej temperatury w poczekalni oraz wyprowadzić na zewnątrz budynku duże ilości wilgoci i ciepłego powietrza z budynku. W bardzo gorącym okresie należy się zastanowić nad zainstalowaniem poideł (wanny, zbiorniki, stare poidła pastwiskowe) przy wyjściu z hali udojowej. Zwierzęta bardzo chętnie pobierają wodę wychodząc z hali a my nie możemy zapomnieć iż jest to najtańsza pasza w żywieniu krów.

Stół paszowy
Kolejnym miejscem przy którym powinno nam zależeć by zwierzęta długo przebywały jest stół paszowy. Umiejscowienie wentylatorów nad korytarzami gnojowymi przy stołach paszowych będzie powodowało, że zwierzęta chętniej będą podchodziły do stołów paszowych w celu ochłodzenia się. Dłuższe przebywanie przy stołach będzie korzystnie wpływało na pobranie TMR-u i dzięki temu możemy liczyć na mniejsze spadki produkcji mleka w gorące dni. Umiejscowienie wentylatorów nad stołami paszowymi będzie również spełniać swoją rolę ale niesie za sobą ryzyko przesuszenia TMR-u co może powodować iż zwierzęta będą segregowały co może skutkować podkwaszenie krów. Zainstalowanie wentylatorów również nad częścią legowiskową będzie powodował zwiększenie komfortu termicznego krów w czasie odpoczynku (lepsze przeżuwanie oraz wykorzystanie paszy). Pamiętajmy w tym trudnym gorącym okresie  również o dostatecznej ilości poideł oraz dostępności do nich. Możemy okresowo zwiększyć ich ilość również w części wypoczynkowej obory. Instalując wentylatory należałoby się zastanowić nad opcją możliwości regulacji prędkości ich pracy co daje nam możliwość lepszego ich wykorzystania oraz zaoszczędzenia energii elektrycznej. W godzinach rannych nie zawsze musimy wykorzystywać pełną moc wentylatorów w przeciwieństwie do godzin południowych czy popołudniowych, w których poprzez nasiloną operację słońca temperatura wewnątrz budynków znacznie wzrasta.